۱۳۷۲۴.عنه عليه السلام :مَن عَشِقَ شَيئا أعشى بَصَرَهُ و أمرَضَ قَلبَهُ. فهُوَ يَنظُرُ بِعَينٍ غَيرِ صَحيحَةٍ. و يَسمَعُ بِاُذُنٍ غَيرِ سَميعَةٍ. قَد خَرَقَتِ الشَّهَواتُ عَقلَهُ. و أماتَتِ الدّنيا قَلبَهُ.۱
۱۳۷۲۵.عنه عليه السلام ( ـ مِن كِتابِه لِشُرَيحِ بنِ الحارِثِ قاضيهِ لَمّا ) : شَهِدَ عَلى ذلكَ العَقلُ إذا خَرَجَ مِن أسرِ الهَوى. و سَلِمَ مِن عَلائقِ الدّنيا.۲
۱۳۷۲۶.الإمامُ الباقرُ عليه السلام :لا عَقلَ كَمُخالَفَةِ الهَوى.۳
۱۳۷۲۷.الإمامُ الصّادقُ عليه السلام :الهَوى يَقظانٌ و العَقلُ نائمٌ.۴
(انظر) عنوان ۵۳۵ «الهوى».
۲۷۷۹
عَقلُ الإنسانِ في أدوارِ حَياتِهِ
۱۳۷۲۸.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :لا يَزالُ العَقلُ و الحُمقُ يَتَغالَبانِ عَلَى الرَّجُلِ إلى ثَمانِيَ عَشَرَةَ سَنَةً. فإذا بَلَغَها غَلَبَ عَلَيهِ أكثَرُهُما فيهِ.۵
۱۳۷۲۴.امام على عليه السلام :عشق به هر چيز چشم عاشق را كور و دلش را بيمار گرداند. پس، چنين كسى با ديده اى ناسالم مى نگرد و با گوشى ناشنوا مى شنود. شهوتها خردش را از هم گسيخته و دنيا دلش را ميرانده است.
۱۳۷۲۵.امام على عليه السلام ( ـ در نامه اش به قاضيش شريح بن حارث آن گاه كه شنيد ) نوشت : گواهى دهد بر اين [قباله] خردى كه از اسارت هوس به در آمده و از وابستگيهاى دنيا رهيده است.
۱۳۷۲۶.امام باقر عليه السلام :خردى چون مخالفت با هواى نفْس نيست.
۱۳۷۲۷.امام صادق عليه السلام :هواى نفس، بيدار است و خرد خفته.
۲۷۷۹
خرد انسان در دوره هاى مختلف زندگيش
۱۳۷۲۸.امام على عليه السلام :خرد و بى خردى در راه چيره آمدن بر مرد، تا هيجده سال با يكديگر مى ستيزند. پس، چون به هيجده سالگى رسيد آن يك كه در وجود او بيشتر باشد، بر وى چيره مى گردد.
1.نهج البلاغة : الخطبة ۱۰۹.
2.نهج البلاغة : الكتاب ۳.
3.تحف العقول : ۲۸۶.
4.الدرّة الباهرة : ۳۱.
5.كنز الفوائد : ۱/۲۰۰.